Defi Nedir? Merkeziyetsiz Finans Nasıl Çalışır?

DeFi (Decentralized Finance), merkeziyetsiz finans anlamına gelmektedir. Blokzinciri ağında, merkezi bir yapıya bağlı olmadan çalışan finans sistemleri DeFi olarak tanımlanmaktadır. Bu yazıda DeFi nedir sorusunun cevabını bulabilirsiniz.

Merkeziyetsizlik terimine hakim değilseniz, öncelikle Merkeziyetsizlik Nedir? yazısına göz atabilirsiniz.

ANA BAŞLIKLAR

DeFi Projesi Nedir?

DeFi, herhangi bir aracı kurum olmadan işlem yapılabilen merkeziyetsiz finans platformlarına denir. DeFi platformları, kriptopara takası, kriptopara teminatı karşılığı kredi alıp verme, finansal yatırım hizmetleri, sigorta hizmetleri gibi çeşitli finansal hizmetler sunarlar.

Merkeziyetsiz Finans Ne Sağlar?

2009 yılında Genesis Blok ile birlikte ilk kez merkeziyetsiz finans kavramı konuşulmaya başlandı. Merkezsiz finans platformları belirli bir merkezi sisteme bağlı olmadan finans işlemlerinin yapılabilmesi amacıyla ortaya çıkmıştır. DeFi’ler devlet, şirket, birey veya organizasyon gibi merkezi bir unsura bağlı değillerdir. Her kullanıcı, yaptığı işlemden kendisi sorumlu olur.

Merkeziyetsiz Finans Nasıl Çalışır?

Merkeziyetsiz finans platformlarında, tüm işlemler akıllı kontratlar üzerine kuruludur. Aracıya ihtiyaç olmamasının en büyük sebeplerinden birisi, akıllı kontratların kapsamlı servisler verebilecek kadar gelişmiş bir otomasyon sağlamasıdır. En yaygın DeFi servisleri, kriptopara takas ve kredi servisleridir. Son zamanlarda, algoritmik stabilpara oluşturmak amacıyla ortaya çıkan DeFi platformları da mevcuttur.

Kriptopara Takası

Merkezi borsalarda olduğu gibi DeFi platformlarında da pariteler mevcuttur. Merkezi borsalarda, bu paritelerde alım satım yapmak için gerekli likidite şirket tarafından sağlanmakta, merkeziyetsiz platformlarda ise kullanıcılar tarafından sağlanmaktadır. Örneğin ETH/USDT paritesini baz alalım. Kullanıcılar, pasif gelir elde etmek amacıyla, kriptopara cüzdanlarındaki ETH ve USDT bakiyelerini bu parite havuzuna ekleyerek, takas işleminde bulunan kullanıcılardan alınacak komisyon gelirine ortak olabilmektedirler. Böylelikle herkes havuza koyduğu para miktarına oranla, adeta bir borsa gibi komisyon geliri elde edebilmektedirler.

Kriptopara takası yapmak isteyen kullanıcılar ise kullanıcakları parite havuzunun yeterli büyüklüğe sahip olup olmadığını kontrol ettikten sonra takas talebi gönderebilirler. İstek için blokzincire ödenen işlem komisyonuna ek olarak Merkezsiz Finans platformuna da bir komisyon ödenir. Ardından işlem gerçekleşerek, takas edilmek istenen kriptopara kullanıcının cüzdanına otomatik olarak transfer olur. Böylelikle hiçbir aracıya ihtiyaç kalmadan kriptopara takası gerçekleştirilebilir. Özellikle anonim kimliğini korumak isteyen kullanıcılar, DeFi platformlarında herhangi bir kullanıcı bilgisi alınmadığı için bu platformlar üzerinden takas yapmayı tercih etmektedirler.

Kredi Platformları

Kriptoparalar, geleneksel finans sisteminin herhangi bir değere dayanmayan para basımına karşı bir duruş sergilemektedirler. Bu nedenle, bankaların karşılıksız kredi vermesi, kriptoparalarda söz konusu değildir. Ancak kriptopara yatırımını korurken, nakit ihtiyaçlarını gidermek isteyen kullanıcılar için kredi platformları sıklıkla tercih edilmektedir.

Takas platformlarındakine benzer şekilde, bu platformlarda da kullanıcıların kriptopara bakiyelerini aktarabildikleri havuzlar bulunmaktadır. Nakit ihtiyacı olan kullanıcılar, kriptopara varlıklarını teminat olarak bu havuzlara kilitleyerek, belirli bir oranda nakit alabilmektedirler. Kilitlenen kriptoparanın ne kadar volatil olduğuna göre alınabilecek nakit miktarı değişmektedir.

Örneğin, ETH teminat verildiğini ve teminatın %70’i değerinde USDT alındığını varsayalım. Kullanıcı, aldığı USDT’leri istediği gibi harcamakta ve kullanmakta özgürdür. Kredinin ödeme tarihine kadar faiziyle birlikte krediyi geri ödemesi gerekmektedir. Yani aynı bankalardaki gibi bir sistem söz konusudur. Ancak kredinin ödenmediği durumlarda bankanın yaptığı gibi haciz işlemine başvurulması mümkün olmadığı için merkeziyetsiz platformlar teminat olarak verilen kriptoparalara el koyarlar.

Teminata el koyulması 2 koşulda gerçekleşir. Birinci koşul, kredinin geri ödenmediği durumlarda geçerlidir. İkincisi ise ödeme tarihi gelmeden teminat olarak verilen kriptoparanın değerinin çok düşmesidir. Örneğimizde, teminatın değerinin %70’i kadar USDT alınmıştı. Teminat olarak verilen kriptoparanın değeri, kredi olarak verilen USDT’nin değerine yaklaştığı zaman, teminat olan kriptoparalara el konulur. Böylelikle, fiyatın daha da düşmesi ihtimaline karşılık platform kendisini güvenceye almış olur. Krediyi alan kullanıcı da arzu ederse kredi olarak aldığı USDT’ler ile aynı miktarda kriptoparayı tekrar geri alabilir. Bu sayede iki tarafın da fiyat düşüşlerinden zarar etmemesi amaçlanır.

Kredi verilen havuzlar akıllı kontratlar tarafından yönetilmektedir. Bu havuzlara isteyen herkes katkı yapabilmektedir. Örneğin, ETH varlıklarınızın bir kısmını kredi verilen havuza kilitlediğinizi varsayalım. Bu havuzdan kredi verildikçe, kullanıcılardan elde edilecek faiz geliri üzerinden pasif gelir elde edilebilmektedir. Böylelikle, adeta bir banka gibi kredi verip faiz geliri elde etmek herkes için mümkün hale gelmektedir.

DeFi’lerin Avantajları Nelerdir?

Merkezsiz finans platformları, geleneksel finans sistemindeki bürokratik engelleri ortadan kaldırarak daha efektif bir servis sunmayı amaçlar. Kullanıcılar, DeFi platformları aracılığıyla uluslararası para transferlerini hızlı, düşük maliyetli ve tercih ettikleri herhangi bir zamanda gerçekleştirebilirler.

DeFi’lerin Dezavantajları Nelerdir?

DeFi platformlarında, kullanıcılar hatalı işlem yaptıkları zaman işlemlerini geri alamazlar. Blokzincirlerin güvenlik yapısı gereği işlemlerin geri alınması mümkün değildir. DeFi platformları da blokzinciri üzerinde faaliyet gösterdiği için işlemlerin geri alınması söz konusu değildir. Bu nedenle, aracısız işlem imkanı sunmalarına karşın, kullanıcıların yaptıkları işlemleri dikkatli şekilde kontrol etmeleri gerekiyor. DeFi türü bir finansal sistemde, aracıların ortadan kalkması, kullanıcıların sorumluluklarını arttırmaktadır.
Teknolojik altyapısı olmayan bölgelerdeki kullanıcılar, DeFi sistemlerine erişmekte engellerle karşılaşabilirler.
Kriptopara piyasasında, sahtekarlık amacı taşıyan DeFi projeleri olabilir. Kullanıcılar, sahtekarlık amacı taşıyan bu projelerin mağduru olabilirler.
Merkezi olmayan finans sistemlerinde, kullanıcıların gelecek nesiller için miras bırakma şansları olmayabilir. Çünkü cüzdan bilgilerine erişilemediği durumlarda cüzdanlardaki bakiyelere erişilememektedir.
Merkezi olmayan finans sistemlerinde, kullanıcıların kişisel yasal hakları bulunmayabilir. DeFi platformları, belirli bir ülke veya bölgeye ait olmadıkları için herhangi bir yasal sorumluluk taşımazlar. Bu nedenle, mağdurlar tarafından açılacak davalar, ideal bir çözüm süreci olmayabilir.

DeFi Coinleri

Merkeziyetsiz finans, kriptopara piyasasındaki en temel çözüm önerilerinden biri olduğu için oldukça popülerdir. Popülerlik nedeniyle birçok proje bu alanda girişimde bulunmuştur. Bu projeleri de takas (merkeziyetsiz borsalar – DEX) ve kredi platformları olarak kabaca ikiye ayırabiliriz. Buna rağmen sıralamadaki bazı coinler iki kısımda da hizmet verebilmektedirler.

Merkeziyetsiz Borsalar – DEX Coinler

Kredi Platform Coinleri

BtcTurk | Kripto merkezi bir kriptopara platformudur. BtcTurk | Kripto’ya kayıt olduğunuzda KVKK kapsamında bilgileriniz yasanın tanımladığı güvencelerle korunur.