Çıkış noktası, merkezi bir kontrol ve yönetim noktası olmadan, kendi kendini organize edip yöneten, idare eden topluluk, kuruluş veya organizasyonlar olan DAO (Decentralized Autonomous Organization) yani Merkeziyetsiz Otonom Organizasyon, en geniş kapsamlı blokzinciri tabanlı oluşumlardan biridir. Bu yazıda DAO nedir, nasıl çalışır, kriptopara dünyasıyla olan ilgisi nedir gibi soruların yanıtlarını bulabilirsiniz.
ANA BAŞLIKLAR
DAO Nedir?
DAO, merkeziyetsiz otonom organizasyon anlamına gelen Decentralized Autonomous Organization ifadesinin baş harflerinden oluşan bir kısaltmadır. Akla ilk önce çok büyük, çok fonksiyonlu yapılar gelebilir fakat bir DAO tek bir alana, konuya odaklı şekilde geliştirilmiş bir oluşum da olabilir. DAO, adını oluşturan üç kelimenin anlamlarını taşır. Merkeziyetsizdir, tek bir merkez tarafından yönetilmez. Otonomdur, DAO’nun bünyesindeki tüm işlemler önceden programlandığı ve geliştirilmeye devam edilebildiği haliyle otomatik olarak işler. Organizasyondur, belirli bir konu veya amaç için birarada olan bileşenlere sahiptir.
DAO Nasıl Çalışır?
Bir DAO, merkezi bir otoriteye bağlı değil topluluk tarafından yönetilen özerk ve şeffaf bir yapıdır. Akıllı sözleşmeler kullanılarak topluluk tarafından anlaşmaya varılan kurallar uygulanır, oylamalar yapılır ve tüm bu kuralların ve işleyişin barındığı kodlar halka açık şekilde sunulur. Hiyerarşik yapıların aksine DAO’nun her bir üyesi işleyiş protokolünü bir düzeyde denetleyebilir ve kuralların tamamının DAO’nun tamamına fayda sağlıyor olması bireylerin de yararına olan bir durum olur. DAO’nun protokolünü oluşturacak bu kurallar blokzincirine kaydedilir.
DAO’nun içindeki yönetişim ve finansal model de yine bu protokolde yazar. DAO’nun kendine ait veya kullanmayı seçtiği bir kriptopara veya jetonu bulunur. DAO’nun yerel jetonunu bulunduran kullanıcıların yönetişim modelinde, sahip oldukları miktara bağlı bir söz hakkı da olur.
DAO ve Kriptopara Piyasası
DAO’lar, merkezi olmayan ve otonom şekilde işleyecek şekilde tasarlanmış organizasyonlardır. Merkezi bir yönetimi olmayan açık kaynak kodlu ve kendi risk sermaye fonuna sahip yapılardır. DAO’ların çıkış noktasında merkezi bir yapı tarafından yönetilmemek, merkezi bir otoriteye güvenmek zorunda kalmamak olduğu için yatırımcı fonları ve finansal modelin de riskleri minimize edilmiştir. DAO’lar içinde yapılan tüm işlemlerin ücretleri bu yapının kendi yerel jetonu ile ödenir ve bu jeton sahiplerinin de yönetişim de söz sahipliği bulunur. Böylesine blokzinciri ve kriptopara ekosistemi üzerine tasarlanmış bir yapı elbette kriptopara piyasalarına da katkı sağlamaktadır.
Bu tanım ve özelliklere bakıldığında Bitcoin (BTC) blokzinciri ilk DAO örneği sayılabilir. Yine de günümüzde çok çeşitli merkeziyetsiz finans (DeFi – Decentralized Finance) fonksiyonlarını barındıran Merkeziyetsiz Uygulamalar (DApp – Decentralized Applications) Bitcoin blokzincirinin bir DAO olarak görülmemesine neden olmuştur.
