Kriptopara, jeton ve koin arasındaki fark kripto varlıkların dünyasında yeni olanlar için kafa karıştırıcı olabiliyor. Bu yazıda her birinin ne olduğunu, farklarını ve yanlış anlamaların özetini bulabilirsiniz.
ANA BAŞLIKLAR
Kriptopara (Cryptocurrency) Nedir?
Bir kriptopara birimi, kriptografi ile güçlendirilmiş dijital bir para birimidir. Kriptopara bir değişim aracıdır: Normal nakit gibi alış, satış işlemlerinde de kullanılabilir, bir itibari para birimi karşılığında alım ve satımı da yapılır. Elbette farklı olarak kullandığı ağ üzerinde katılımcılar tarafından saklanan güvenli bir sahiplik geçmişi kaydı vardır.
Kriptopara birimlerinin en büyük ve önemli örneği olarak Bitcoin, merkez bankaları, devletler gibi merkezi otoriteye bağlı değildir bunun yerine blokzincirinde merkezi olmayan bir modeli takip eder.
Blokzincirinde yapılan tüm işlemlerin kaydı her bir kullanıcıda dağıtık defter modeliyle bulunur. Tek bir kullanıcının bilgisayarı saldırıya uğrarsa veya kayıtlara müdahale ederse bile diğerleri değişmeyecektir.
Kriptopara birimlerinin büyük çoğunluğu sabit arzıyla karakterize edilir. Örneğin, teorik olarak sınırsız olan itibari para birimlerinin aksine, Bitcoin 21 milyon adet ile sınırlandırılmıştır. Kullanıcıların varlık olarak kriptopara birimlerine yönelmesinin nedenlerinden biri olan kıtlığın derecesi bilindiğinde, varlıklar daha doğru bir değerlenmeye uğrar. Bitcoin’in arzının 21 milyon ile sınırlı olmasının altında yatan teknik nedenleri Neden Yalnızca 21 Milyon Adet Bitcoin Çıkartılabilecek makalesinde bulabilirsiniz.
Koin (Coin) Nedir?
Koin, geliştirilen bağımsız bir ağ veya blokzinciri üzerinde kullanılmak için oluşturulan kriptoparalar için kullanılan terimdir. Geliştirilmiş ve ondan sonra oluşturulan diğer kriptoparalara ilham vermiş ilk koin Bitcoin (BTC)’dir. Bitcoin, kendi yerel blokzincirini kullandığı gibi, XRP, Ripple ağını ve ETH, Ethereum blokzincirini kullanır. Bu blokzincirleri boyut, hız, madenci sayısı, verimlilik ve kurallara göre birbirinde ayrışır. Geliştiriciler, koinlerin vizyonunu da bu ağların çalışma yapısına yansıtırlar.
Ethereum ve Ripple gibi kendi blokzincirini kullanan kriptoparalar hakkında detaylı bilgi için Bilgi Platformu’nda Kriptopara kategorisini ziyaret edebilirsiniz.
Kriptoparalar bir değişim aracı olarak kullanılır. Öte yandan Bitcoin dışındaki diğer bazı kriptoparalar kendi protokolleri kapsamında güncellemeler ve ağın geleceği hakkında alınacak kararlarda söz sahibi olmaya da yarar. Hissedar demokrasisi kavramına çok benzeyen DASH buna bir örnek oluşturur. Belirli bir miktar DASH sahibi olan kullanıcılara ağ ile ilgili önemli kararlarda söz sahibi olma hakkı verilir.
Ethereum’da da ETH ağ içi geliştirme ve kullanımda yerel ödeme birimi olarak kullanılır. Ethereum blokzincirinde kendi jetonunu oluşturmak isteyenler bu ağ üzerindeki işlem ücretlerini bu jeton veya ETH olarak öderler.
Temettüler, Hisse Kanıtı (Proof of Stake) protokolüne sahip blokzincirlerinde çalışan kriptoparaların sunduğu bir özelliktir. Belirlenmiş bir minimum miktarda kriptoparayı tutarak ağ işlemlerini doğrulanabilir ve karşılığında ödül kazanılabilir. Madencilikten farklıdır çünkü ana dolaşım yöntemi değildir. NEO ve DOT bunu sunan iki kriptoparadır.
Koinden (Coin) bahsediyorken altcoin kelimesinden de bahsedelim. Bitcoin oluşturulan ilk kriptopara birimidir. Bitcoin’den sonra oluşturulan, piyasaya çıkartılan tüm diğer kriptoparalara Bitcoin’e alternatif olduğu anlamında alternatif yani kısaltılmış kullanımıyla altcoin denir.
Jeton (Token) Nedir?
Jetonlar kendi bağımsız blokzinciri veya ağları üzerine inşa edilmemiş kriptopara birimleridir. Yerleşik, mevcut blokzincirleri üzerinde çalışırlar ve bu nedenle oluşturmak çok daha kolay ve hızlıdır.
Şu an piyasada karşılaşacağınız çok büyük oranda jeton Ethereum blokzinciri üzerine inşa edilmiştir ve ERC-20 standardını kullanmaktadır. Tether (USDT), Chainlink (LINK), USD Coin (USDC) ve Uniswap (UNI) Ethereum blokzincirini kullanan ve en çok işlem gören jetonlardan bazılarıdır.
Enjin Coin, Telcoin ve MaidSafe Coin gibi bazı jetonlar isimlendirmelerinde koin (coin) ifadesini kullanır. Fakat bu yalnızca bir belirteçtir. Aslında teorik olarak jetondurlar.
Son zamanlarda popülerlik kazanan ve kullanım alanı epey artan bir jeton türü de NFT’ler olmuştur. NFT’ler kendi türünden başka bir jeton ile takası yapılamayan kriptografik dijital varlıklardır. Dijital sanat eserleri, sanal gerçeklik ortamları ve nesneleri, oyunlar ve bileşenleri ve diğer dijital ortama aktarılmış her türlü kavram için sahiplik ve telif hakkı NFT oluşturularak satılıp, aktarılabiliyor. Ethereum blokzincirinde çalışan ERC-20 NFT’ler en yaygın olanlarıdır. NFT Nedir isimli makaleden çok daha fazla detay ve bilgiye erişebilirsiniz.
BtcTurk, sayıları 9 bini aşan kriptopara projesini takip ederek, topluluk desteği almış, kodu güncel, yazılım ekibi aktif olarak çalışan ve küresel piyasalarda alım satıma açık kriptoparaları, BtcTurk | Kripto’da kullanıcılarına sunmaktadır.
