Bu 23 Nisan’da çocuklarınıza Bitcoin’i daha kolay anlatabilmeniz için kısa bir rehber hazırladık.
ANA BAŞLIKLAR
Kağıt Paranın İcadı
Binlerce yıl önce insanlar ihtiyaç duyduklarını temin etmek için mal değiş tokuşunda bulunurlardı. Eğer et almak istiyorlarsa, ellerinde bulunan bazı şeyleri, elindeki eti başka bir şey ile değiş tokuş etmek isteyen kişiye vermek zorundaydılar. Bu birkaç bin yıl boyunca, canlı hayvanlar ve tahıllar bir şeyler almak için değiş tokuş edildi. Yani para gibi kullanılmaya başlandılar.
Böylelikle insanlar tahıl veya canlı hayvan alışverişi yaparak mevcut olan her şeyi satın alabildi. Takas, kişiler arasında, doğrudan yapılan bir işlemdi. Tıpkı çocukların oyuncak değiş tokuşu yapması gibi.
Zaman geçtikçe takas işlemlerinde bazı sorunlar ortaya çıkmaya başladı. Mesela mızıkçı bir arkadaşın sana oyuncak araban karşılığında kendi Lego’larını verme sözü vermesine rağmen Lego’ları vermedi. Çok eskiden bu tip sorunları çözmek için genellikle bilge bir kişiye, bir aracıya danışılırdı. Bu bilge kişi, mesela öğretmenin, mızıkçı arkadaşının sözünü tutmasını ister. Eski toplumların tip sorunlar için danıştığı bu bilge kişiler, (bizim örneğimizde ise öğretmenin) binlerce yıl içinde, bugün banka olarak bildiğimiz kuruluşlara dönüştüler.
Bankalar “kağıt para” kavramını geliştirdiler. İnsanların artık başka mal veya hizmetleri satın almak için değiş tokuş yapmak için kağıt para harici başka bir mala sahip olmalarına gerek yoktu. Kağıt parayı kullanarak istedikleri herhangi bir şeyi satın alabiliyorlardı. Bazen çalışarak, bazen oyuncak gibi mallar üretip satarak ve bazen de borç alarak para kazandılar. Bu şekilde kağıt, gerçek malları temsil ederek onların yerini aldı. Kağıt parayı biraz daha yakından incelersen, üzerinde az önce bahsettiğimiz bilge insanlara ait imzaları görebilirsin.
Annen ya da baban sana yeni bir oyuncak sözü verdiğinde onlara güvendiğin gibi, tüm parasal sistem de ‘güven’ üzerine kuruludur. İnsanların birbirlerine güveni olmadan para, bir kağıt parçasından farksızdır. Ya uzlaşmayı sağlayan aradaki bilge kişiler? Onlar artık insanların birbirlerine verdikleri ödeme sözlerinin gerçekleştiren bankalar.
Kağıt Paranın Dijitalleşmesi
Takas edilecek canlı hayvanların ve tahılların yerine geçen kağıt para, aslında dijitalleşmenin ilk adımıydı. Bugün YouTube’da izlediğin videolar, önceleri bir kasetin içinde saklanıyordu. Bu kaset, içinde manyetik bantlar bulunan fiziksel bir cihazdı. Video işte tam olarak buradaydı. Şimdiyse tüm süreç dijitalleşti: artık bant kayıtlarının nerede olduğunu bile bilmeden videoyu izleyebiliyor. Aynı şey para içinde geçerli. Ailenin parası, anne ya da baban onu görmesine bile gerek kalmadan banka hesabında güvenle duruyor. Ailenin eşya satın almak için tüm parasını ceplerinde taşımasına gerek yok.
Bankalar kağıt parayı dijitalleştirdi ve internet üzerinden yönetmenin bir yolunu sağladı. Tıpkı internet üzerinden çizgi film izlemen gibi paranı da internet üzerinden kontrol edebilirsin. Paranın fiziksel olarak bulunmaması ve parayı bir bilgisayardan diğerine taşımak eski yöntemlere göre çok daha kolaydır.
Bitcoin
Annen ve baban tatile gitmeden önce ne yapmıştı hatırlıyor musun? Siz uzaktayken evin güvende olması için evin kapılarını tamamen kilitlediler. Bilgisayarlarda da güvenliği benzer şekilde sağlıyoruz: kilitlerle benzer şekilde çalışan şifreler kullanıyoruz. Çok güçlü kilitlere benzeyen karmaşık şifreleme anahtarlarını bilgisayar kullanarak oluşturabiliriz. Kötü niyetli birisi ev anahtarlarımıza benzeyen bu şifreleme anahtarlarını ele geçirirse paramızı da ele geçirmiş olur.
Şifreleme, Bitcoin’in altında yatan teknolojinin merkezidir. Ancak güçlü bir şifreleme ile Bitcoinlerimizin anahtarlarının sadece ama sadece bizde olduğuna emin olabiliriz.
Bitcoin yazılımı, anahtarlarına sahip olduğun her birimi seninle ilişkilendirir ve sana ait olmasını sağlar. Bir oyuncak alıp Bitcoin verdiğin zaman yaptığın gibi tüm işlemler, işlem zincirine eklenir, yüzlerce doğrulayıcı tarafından doğrulanır ve Bitcoin kayıt defterine eklenir. Bu dağıtılmış ve merkezi olmayan kayıt defteri teknolojisine “blokzincir” adı veriyoruz. Bitcoin de, bu şaşırtıcı teknolojinin bir uygulamasıdır.
Bitcoin, kişiler arası güven gerektirmeyen bir teknolojidir. Yani mızıkçı arkadaşınla yaşadığın sorunu çözmen için gereken “bilge kişiye” Bitcoin kullanırken ihtiyaç duymazsın. Bunun yanı sıra Bitcoin kayıt defteri “Madenci” adı verilen ve dünyanın farklı noktalarına dağılmış kullanıcılarda bulunur. Her madencide diğerlerinde olanla tamamen aynı defter bulunur. Böylece kötü niyetli birileri, kendinde bulunan defterdeki kayıtları değiştirmeye çalışsa bile diğer defterlere erişemez. Bu sayede kayıtlar her zaman güvenle doğrulanabilir.
Bitcoin’le işlem yapmak için şunlara ihtiyaç duyarsın:
– Bir Bitcoin cüzdanı: Bitcoin’lerini güvende tutabileceğin pek çok cüzdan çözümü vardır. İster kağıt, ister cep telefonun isterse bilgisayarın üzerinde Bitcoin anahtarlarını güvenle saklayabilirsin.
– Bitcoin: Değiş tokuş yapmak için Bitcoin’e sahip olmalısın.
– Sana ödeme yapan bir alıcı: Ne kullanırsan kullan ekonominin bu kısmı asla değişmez, değiş tokuş için senden bir şeyler almak isteyen birine ihtiyaç duyarsın.
– Bitcoin karşılığında bir şeyler satacak bir satıcı: Eğer elindeki Bitcoinlerin ile bir şeyler almak istersen, Bitcoin kabul eden bir satıcıya da ihtiyaç duyarsın.
– İnternet bağlantısı: Yapacağın işlemi, dünyanın farklı noktalarına dağılmış madencilere ulaştırman gerekir.
Bitcoinlerini kullanarak arkadaşınla alışveriş yapmak istersen, banka gibi bir aracı kuruma ihtiyaç duymadan doğrudan kendi cüzdanından arkadaşının cüzdanına gönderim yapabilirsin.
Bitcoin Madenciliği:
Madencilik, bir merkeze bağlı olmayan ve farkı noktalara dağılmış cihazlar kullanıcılara yapılır. Yeterli bilgisayar gücüne sahip herhangi biri herkese açık olan Bitcoin madencisi olabilir. Madencilik herkese açıktır ve dünya üzerinde pek çok madenci bulunur.
Ağın herkese açık olması, işlemlerin şeffaflığını ve güvenilirliğini sağlar. Bitcoin ağı ve teknolojisi herhangi bir kuruma ait değildir. Madenciler karmaşık bir matematik problemini çözme konusunda birbirleriyle rekabet ederler. Kullanıcıların birbirleri arasında yaptıkları transferlerin bilgileri Bitcoin ağı üzerinden madencilere iletilir. Madenciler bu işlem dökümlerini bir araya getirip bir blok oluşturur. Sonra, tüm madenciler oluşturulan bu bloğun doğrulamasını yapmak için çalışırlar. Problemi çözen ilk madenci ise blokzincire yeni bir zincir halkası eklemiş olur ve üretilen Bitcoinleri ödül olarak alma hakkı kazanır.
Nasıl Bitcoin Sahibi Olabilirim?
Bitcoin sahibi olabilmek için birden fazla yol var. İlk akla gelen yöntemlerse şunlar;
– Bir Bitcoin madencisi olup Bitcoin üreterek sahip olabilirsin: Bu yöntem, bir miktar yatırım yaparak yeterli işlemci gücüne sahip olmanı gerektirir.
– BtcTurk gibi bir Bitcoin alım satım platformundan Bitcoin satın alabilirsin.
