Bitcoin ile birlikte hayatımızda önemli bir yer kaplayan merkeziyetsizlik kavramı, yıllar içerisinde tüm internetin geleceğini şekillendirecek kadar geniş bir potansiyele sahip olduğunu gösterdi. Bu alanda yapılan girişimlerden bir tanesi de kullanıcıların internetteki verilerinin korunması ve bu korumaya bağlı bir kimlik kazanması oldu. Bu yazıda, merkeziyetsiz kimliklendirme nedir? decentralized ID nedir? ve DID ne demek? gibi soruların cevaplarını bulabilirsiniz.
ANA BAŞLIKLAR
Merkeziyetsiz Kimlik Nedir?
Sosyal medyaların popüler hale gelmesi sonrasında kişisel bilgilerin internette paylaşılması olağan bir süreç haline geldi. Ancak zamanla bu tür paylaşımların istenmeyen kullanımları, hem yasa yapıcıların hem de platformların çeşitli standartlar belirlemelerine ve güvenlik katmanları oluşturmasını gerektirdi. Kullanıcılar, yine de platformlara kayıt olmak veya çeşitli servislerden faydalanmak için kişisel bilgilerini paylaşmak zorunda kalmaktadırlar. Merkeziyetsiz kimlik ise bu verilerin paylaşılırken gizli tutulabilmesine yönelik yeni bir girişimi temsil etmektedir. Bu girişimin ingilizcesi decentralize ID ise DID olarak kısaltılmakta ve yaygın olarak bu kısaltma ile kullanılmaktadır.
Merkeziyetsiz kimliği açıklamak için öncelikle web 3.0 akımını bilmek faydalı olacaktır. İnternetteki tüm bilgilerin platformlar nezdinde tutulduğu bir internet altyapısının, bilgilerin kullanıcıların kontrolünde kaldığı bir altyapıya geçişi temsil eden web 3.0, içerisinde merkeziyetsiz kimliklendirmeyi de barındıran ana çatıyı oluşturmaktadır.
Merkeziyetsiz Kimlik Nasıl Çalışır?
Günümüzde, platformların çeşitli servisler vermek veya regülasyonlara uyum sağlamak amacıyla kişisel bilgi talep etmesi problem değildir. Problem, bu bilgilerin farklı amaçlarla kullanılıp kullanılmayacağıyla ilgili endişelerdir. Bu nedenle, merkeziyetsiz kimlik altyapısında kişisel bilgiler ilgili platforma iletilir ancak içeriği gösterilmez. Platform, içeriğini göremediği bu bilgileri yine de doğrulayabilir ve gerekli servisi sağlayabilir.
Bu sistem, aslında sıfır bilgi ispatı olarak adlandırılan daha teknik bir altyapının önerdiği çözümü çağrıştırmaktadır. DID projelerinin bazıları da bu amaçla sıfır bilgi ispatı kullanabildiği gibi bazı projeler farklı çözüm yöntemleriyle farklılaşmaktadır. Örneğin, ChatGPT ile tanıdığımız Sam Altman’ın da içerisinde bulunduğu Worldcoin, insanların göz retinalarını tarayarak biyometrik verilere dayalı bir dijital kimlik oluşturur. Göz retinası, aynı parmak izi gibi kişiye özel olduğu için güvenilirdir. Platformlar, bu dijital kimlik sayesinde kullanıcının gerçek bir insan olduğunu doğrularlar, ancak kullanıcıyla ilgili herhangi kişisel bir bilgiye sahip olmazlar. Böylelikle, hem platformlar güvenlik endişesi duymaz, hem de kullanıcılar anonim şekilde platformu kullanmaya devam edebilirler.
Regülasyonlar nedeniyle platformların yine de açık açık kullanıcı bilgilerine ihtiyacı olabilir. Örneğin bir platformdaki servisin kullanılması için ödeme yapılması gerektiğinde aracı olarak banka kullanılacaksa kullanıcının kişisel bilgileri açık olmak zorundadır. Merkeziyetsiz kimliklendirme, bu tür durumlarda kontrolün kullanıcıda olmasını ayrıca süreci olabildiğince şeffaf yürütmeyi amaçlar. Kullanıcı, merkeziyetsiz kimliği üzerinden hangi bilgilerin paylaşılacağını seçebilmelidir. Gelecekte, Bitcoin ve kriptoparaların ödeme yöntemi olarak daha da yaygınlaşmasıyla birlikte kişisel bilgi gereksiniminin de giderek azalacağı ve merkeziyetsiz kimliklerin çok daha efektif şekilde çalışabileceği öngörülmektedir.
Anonim Kimlik Nedir?
Merkeziyetsiz kimlik girişimleri, kullanıcıların internet üzerinde anonim şekilde gezinirken, herhangi bir hataya yer vermeden kimliklerini anonim şekilde doğrulayabilmelerini sağladığı için zaman zaman anonim kimlik girişimleri olarak da isimlendirilebilmektedirler.
DID Coinleri BtcTurk | Kripto’da!
Yapay zekada, metaverse alanına, oyun kriptoparalarından blokzinciri altyapılarına kadar birçok alandaki kriptoparaları BtcTurk | Kripto’da kolayca alıp satabilirsiniz. BtcTurk | Kripto’da listeli merkeziyetsiz kimlik coinleri:
