Mart 2020’de açılan wtfhappenedin1971 adlı bir web sitesi, 1971 yılında çeşitli konularda yaşanmış kırılımlardan söz ederek bunları bariz şekilde gösteren grafikleri paylaştı. Grafik görsellerinden oluşan bu web sitesi, birden fazla alanda yaşanmış bu kırılımların neden 1971 yılında gerçekleştiğini sormakta fakat kök nedeni açık şekilde iddia etmemektedir. Özellikle Bitcoin’i, geleneksel finans sistemini değiştirmeye aday olarak gören kullanıcılar, bu kırılımların 1971’e denk gelmesini Bretton Woods’a dayandırmakta ve bu konuyu topluluk içinde bir tartışma konusu haline getirmektedir. Bu yazıda “1971’de ne oldu” anlamına gelen what happened in 1971 sorusu hakkında detaylı bilgilere ulaşabilirsiniz.
ANA BAŞLIKLAR
“What Happened in 1971?” | 1971’de Ne Oldu?
wtfhappenedin1971 web sitesinde yer alan grafikler; finans, sosyoloji, tüketim alışkanlıkları, emlak ve eğitim gibi birçok konuda veriyi barındırmaktadır. İnternette yayına girdiği günden bu yana büyük ilgi toplayan web sitesinde, finansal dünyanın uğradığı büyük değişimlerin, itibari para birimlerin enflasyon oranındaki artışın, finansal koşulların yansıması olan toplumsal, eğitim ve tüketim verilerinin 1971 yılında gözle görülür bir değişime uğradığını tek tek grafikler ile göstermektedir.
Web sitesi 1971’de yaşanan kırılımların nedenini tartışmaya açmış ve bu tartışma konularına katılan, düşüncelerini, görüşlerini paylaşanların da ilgili bağlantılarını vermiştir.
Çoğunluk bir kitlenin bu kırılıma sebep olarak dönemin ABD başkanı Richard Nixon’un Bretton Woods sistemi ile getirilen altın standardına son vermesi ile başladığını öne sürmektedir. Bretton Woods, 1944 yılında Birleşmiş Milletler Para ve Finans Konferansı’nın yapıldığı yerin adıdır. Bu konferansta imzalanan anlaşma da bu yerin adını almıştır. Konferans uluslararası para sisteminin yeniden oluşturulması gündemini taşımaktadır. Bretton Woods Anlaşması ve bu anlaşma ile ortaya çıkan Bretton Woods sistemi ile altına dönüştürülebilen tek para biriminin Amerikan doları olmasına, diğer para birimlerinin değerlerinin de dolara göre ayarlanmasına karar verilmiştir. Tüm para birimlerinin Amerikan dolarına endeksli olması zamanla piyasalarda gerilim yaratmış ve 1971’de ABD’nin doları altına endekslemekten vazgeçtiğini açıklamasıyla finansal sistem olumsuz manada büyük değişim yaşamıştır. Bu sistemin Richard Nixon’un politikaları sonucunda son bulması ile altın standardı bitmiştir. Altın standardının sonlandırılmasının ardından, çeşitli ödemelerin gerçekleştirilmesi için büyük ölçeklerde para basılmıştır. Enflasyonu körükleyici bu hamle sonrasında, web sitesinde yer alan verilerin de gösterdiği gibi kümülatif enflasyon (cumulative inflation) hızla artmaya başlamıştır. Diğer bir değişle, enflasyon oranı 1971 yılından sonra hızlı bir yükselişe uğramıştır.
1971’in Bitcoin ile İlgisi Nedir?
Bitcoin maksimalistleri, altın standardına benzer bir anlayışla Bitcoin standardının mümkün olduğunu savunmaktadır. Buna göre, Bitcoin’in küresel çapta adaptasyonu ilerledikçe itibari bir para biriminin -aynı doların altına endekslenmesinde olduğu gibi- Bitcoin’e endekslenebileceğini söylerler. Böylece, sınırlı arza ve her blok ödülü yarılanması sonrasında %50 azalan bir enflasyon oranına sahip Bitcoin ile sağlanacak olan bu standardın küresel enflasyonu dengeleyebileceği ve daha istikrarlı bir finansal sistemi doğurabileceğini savunmaktadırlar.
1971’de Hangi Konularda Değişimler Yaşandı?
Yaşanan birçok değişim olmasına karşın, bunları kabaca eşitsizlik-enflasyon-emlak başlıkları altında özetleyebiliriz. Bu konular, 1971 öncesinde de önemli değişimlere uğramasına karşın, websitesinde verilen grafiklerle 1971 sonrasında önemli bir kırılıma uğradıkları görülmektedir.
Eşitsizlik
Websitesinde yer alan bu grafiğe göre, gelir eşitsizliğinde bir artış görüldüğü savunulmaktadır. İtibari paraların altın gibi herhangi bir varlığa bağlı olmadan basılabilir hale gelmesi, istatistiklerin hızla yükselmesine ve zaman zaman şişirilmesine varan bir trendi tetiklediği görülmektedir.
Enflasyon
Enflasyon, tarih boyunca tüm ülkelerin kontrol altına almak istediği ve istikrarlı bir şekilde sürdürmeyi amaçladığı önemli bir dinamik olmuştur. Yukarıdaki grafikte, para basımının serbest bırakılmasıyla birlikte itibari paraların değer kaybetmesi ve bu nedenle de enflasyonda ciddi bir kümülatif artışa yol açtığı görülmektedir. Nitekim, Bitcoin’in planlı bir enflasyon sürecine sahip olması ve merkeziyetsizliği sayesinde bu dinamiğini koruyabilmesi, aslında grafikte görüldüğü gibi makro trend değişimlerinin oluşmasını engellemek amacıyla oluşturulmuştur.
Emlak
Enflasyonun bir sonucu olarak fiyat artışlarında görülen yüksek değişimler, alım gücünün düşmesine sebep olmaktadır. Eşitsizlik ve Enflasyon başlıklarında da gördüğümüz üzere para basımının kontrolsüz hale gelmesi nedeniyle yükselen enflasyon, eşit bir gelir dağıtımıyla birleşmediği zaman, emlak sektörü başta olmak üzere birçok alanda yatırımı ve alım gücünü negatif etkilemektedir. Birçok kişinin ilk uzun vadeli amaçlarından birisi ev almak olduğu için gelir dağılımı ve enflasyonun sonuçlarını değerlendirmek için emlak piyasasına bakmak genellikle tercih edilen popüler bir yöntemdir.
Sonuç
Sonuç olarak, 1971 ve sonrasında yaşananlar, kontrolsüz para politikalarının bir sonucunu göstermesi bakımından önemli ipuçları göstermektedir. Bitcoin’in sunduğu planlı ekonomi ve merkeziyetsizlik ise bu tür politikalara alternatif yaratması açısından oldukça değerli bir varlık olmasının yanında güçlü de bir ekonomik teoriyi içerisinde barındırmaktadır.
