Stagflasyon, stagnasyon (durgunluk) ve enflasyonun aynı zamanda görüldüğü durumu ifade eder. Ekonomide stagflasyon olduğu dönemlerde piyasa durgundur ve fiyatlar yükseliştedir. Stagflasyon zamanlarında durgunluk ve fiyat yükselişini işsizlik oranındaki artış takip eder. Bu yazıda stagflasyon nedir, Bitcoin’in sınırlı arzı ve enflasyon ilişki nasıldır sorularının cevaplarını bulabilirsiniz.
ANA BAŞLIKLAR
Stagflasyon Nedir?
İlk kez 1965’te içerisinde bulunulan ekonomik durumu tanımlamak amacıyla İngiltere’de kullanılan stagflasyon kavramı 1970’lerde petrol krizinin ardından yaşanan durgunluk döneminde tekrar gündeme gelerek daha sık kullanılan bir kelime halini almıştır. Stagflasyon kavramı “stagnasyon” ve “enflasyon” kelimelerinin birleşiminde oluşturulmuş bir ekonomik terimdir. Stagnasyon ekonomide bir durgunluk veya daralma sürecine girilmesini ifade ederken enflasyon paranın değerinin düşmesi ve fiyatların yükselmesi durumudur. Piyasalardaki durgunluğun ve bir para birimindeki değer düşüşünün aynı anda gerçekleşmesi stagflasyona neden olur.
İktisat teorisinde paradoksal bir durum olarak görülen stagflasyon durumlarında işsizliğin artması söz konusudur. Stagflasyon durumunun paradoksal olarak görülmesinin nedeni ise normalde iktisat teorilerine göre işsizlik ve enflasyon oranı arasında ters bir bağlantı görülür. Enflasyon yükselirken işsizliğin düşmesi veya enflasyon düşerken işsizlik yükselmesi beklenir. Stagflasyon durumlarında ise bu ters orantı gerçekleşmez, enflasyon ve işsizliğin doğru orantıda gittiği bir tablo mevcuttur. Enflasyon ve işsizlik aynı anda yükselir.
Stagflasyonun Sebepleri Nelerdir?
Sebeplerini net bir biçimde ortaya koymak çok kolay olmamakla birlikte stagflasyon durumları çeşitli nedenlerden kaynaklanabilir. Stagflasyonun ilk örneklerinden birinin 1970’lerde yaşanan petrol krizi olduğunu düşünen iktisatçılar vardır. Buna göre, petrol krizinin yaşanması ardından petrol fiyatlarının petrol ihraç eden ülkeler tarafından arttırıldığı ve bu nedenle stagflasyon yaşandığına dair görüşler mevcuttur. Petrol fiyatlarında yaşanan bu artışın dünya genelinde bir resesyona neden olduğu da bu görüşler arasındadır. Resesyon ekonomik büyümenin negatif olduğu durumu ifade eder.
Artan petrol fiyatları petrol ile ilişkili ürünlerin üretim maliyetlerinde bir artışa neden olması beklenir. Üretim maliyetlerindeki artış talep düşmediği halde arzda bir daralma meydana gelmesine yol açtığı düşünülür. Dolayısıyla, enflasyonda da bir artış görülebilir. Üretim maliyetlerindeki artış üretimde gerilemeye neden olurken bu gerileme işsizliğin artış göstermesine neden olan bir diğer faktör olarak sayılabilir. İşsizliğin artması da yine ekonomik büyümenin yavaşlamasına etki eden unsurlardan bir tanesi olabilir.
Stagflasyon Tüketici ve Üreticileri Nasıl Etkiler?
Stagflasyon üreticiler tarafından bakıldığında üretim maliyetlerinin artmasına neden olurken üretimde maliyetlerin artması üreticileri maliyetleri kısmaya itebilir. Bunun sonunda da iş gücü piyasasında bir durulma hali görülebilir. İşsizliğin yükselmesine neden olan artan maliyetler tüketiciye giden son ürünün fiyatlarına yansımakta dolayısıyla da tüketici nezdinde onların daha yüksek fiyatlarla karşı karşıya kalmasına yol açabildiği görülmektedir. Stagflasyon durumlarında işsizliğin artması ve fiyatların yükselmesiyle birlikte alım gücünde düşüş görünen tüketiciler enflasyonla karşı karşıya kalabilir ve yaşanılan enflasyon beklenilenin de üzerine çıkarak daha hızlı bir şekilde artış gösterebilir.
Stagflasyon ve Bitcoin’in Sınırlı Arzı
Olası bir stagflasyonun kriptopara dünyasını nasıl etkileyebileceği de tartışılmaya değer konulardan bir tanesidir. Bitcoin özelinde konuya eğilindiğinde ise Bitcoin’in bazı temel özelliklerinden bahsetmek değerli olabilir.
Bitcoin düşük enflasyona sahip olmasıyla bilinen bir değer saklama aracıdır. Piyasalarda dolaşan ve dolaşabilecek Bitcoin sayısı 21 milyon ile sınırlıdır. Sınırlı bir arza sahip olması ve arz kontrolünün yüksek olması Bitcoin’i yüksek enflasyondan koruyan özelliklerinden biridir.
Başlangıç Bloku, blokzincirinin oluşturulmuş ilk bloğudur ve blok ödülü olarak 50 Bitcoin üretilmiştir. Bitcoin blok ödülü, blokzinciri ağında başarıyla işledikleri her blok için kriptopara madencilerine ödül olarak verilen yeni Bitcoin’leri tanımlamak için kullanılır. Her 10 dakikada bir gerçekleşen yeni Bitcoin üretiminin, belirli dönemlerde yarı yarıya azalması Blok Ödülü Yarılanması (Halving) olarak tanımlanır. Ödül yarılanması 210.000 blokta bir tekrarlanır ve yaklaşık dört yılda bir gerçekleşir. Başlangıçtaki blok ödülü 28 Kasım 2012’de 25 BTC’ye, 9 Temmuz 2016’da 12,5 BTC’ye ve 11 Mayıs 2020’de gerçekleşen yarılanma ile de 6.25 BTC’ye düşmüştür.
Blok ödülü yarılanması Satoshi Nakamoto tarafından enflasyonu dengelemek için tasarlanmıştır ve bu sayede üretilen Bitcoin miktarı da azalmaktadır. Ödül yarılanması, Bitcoin ağının merkeziyetsiz yapısı sayesinde herhangi bir müzakere, bir ülke yönetimi veya merkezi otorite kararı olmadan kişi ve kuruluşlardan bağımsız şekilde gerçekleşmektedir.
Sınırlı arz hakkında daha detaylı bilgilere Sınırlı Arz Nedir? Ne Sağlar? yazısından ulaşabilirsiniz.
