Kripto varlık hizmet sağlayıcısı ve kripto varlık ibareleri Türk Hukuku’na yeni dahil olan, uygulayıcılar ve merak duyanlar tarafından sıkça bahsedilen kavramlardır. Bu kavramların Türk Hukuku’na dahil olduğu ilk zaman, 2021 yılının Nisan ve Mayıs aylarına denk gelmektedir. “Kripto varlık” ve “kripto varlık hizmet sağlayıcısı” kavramlarının Türk Hukuku’nda yeni kavramlar olmaları, bu alanda faaliyette bulunan ya da bulunmayan kişiler arasında zaman zaman soru işaretleri oluşmasına sebep olabilmektedir. Bu yazıda; bu yeni kavramların, Türk Hukuku’nda nasıl yer bulduğu ve yapılan regülasyonların genel hatlarıyla neler olduğunu ve kriptopara yasalarının ne anlama geldiğini inceleyebilirsiniz.
ANA BAŞLIKLAR
Ödemelerde Kripto Varlıkların Kullanılmamasına Dair Yönetmelik
16 Nisan 2021 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanan bir yönetmelik ile “kripto varlık” kavramı hayatımıza girdi. Yönetmelikte ilk olarak en dikkat çeken konu ise kanun koyucu tarafından kripto varlık tanımının yapılmasıdır. Bu kapsamda kripto varlık, “dağıtık defter teknolojisi veya benzer bir teknoloji kullanılarak sanal olarak oluşturulup dijital ağlar üzerinden dağıtımı yapılan, ancak itibari para, kaydi para, elektronik para, ödeme aracı, menkul kıymet veya diğer sermaye piyasası aracı olarak nitelendirilmeyen gayri maddi varlıklar” olarak tanımlanmıştır.
Bu yönetmeliğin en önemli özelliği ise ilk defa Türk mevzuatında “kripto varlık” kavramının tanımının yapılmış olmasıdır. Yönetmeliğin en önemli özelliği bu olmasına rağmen ses getiren maddesi ise daha başkadır. Bu yönetmelik ile ödemelerde kripto varlıkların kullanılması yasaklanmıştır. Bu yönetmelikte her ne kadar tanımı yapılmasa da, üstü kapalı bir biçimde kripto varlık hizmet sağlayıcılarını ifade ederek, kripto varlıklara ilişkin alım satım, saklama, transfer hizmetleri sunan platformlara fon aktarımının sadece bankalar üzerinden yapılması öngörülmüştür.
Suç Gelirlerinin Aklanmasının ve Terörün Finansmanının Önlenmesine Dair Tedbirler Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik
Ödemelerde kripto varlıkların kullanılmamasına dair yönetmeliğin Resmi Gazete’de yayımlanmasından kısa bir süre sonra, 1 Mayıs 2021 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanan bir yönetmelikte ilk defa kripto varlık hizmet sağlayıcısı ifadesine yer verilmiştir. Suç Gelirlerinin Aklanmasına ve Terörün Finansmanının Önlenmesine Dair Tedbirler Yönetmeliği’ndeki “yükümlü” kapsamına kripto varlık hizmet sağlayıcıları da dahil edilmiştir. Bu mevzuat düzenlemesini daha iyi değerlendirmek için uluslararası mecrada, bu süreçte yaşananları incelemek daha faydalı olacaktır.
Türkiye’den Mali Suçlar Araştırma Kurulu (MASAK)’nun üyeleri arasında yer aldığı Mali Eylem Görev Gücü (FATF), 21 Haziran 2019 tarihinde yürürlükte bulunan 40 Tavsiye Kararı’nın 15 numaralı maddesinde değişikliğe gitmiştir. FATF, Dijital Varlık Hizmet Sağlayıcıları (VASP) olarak adlandırdığı kuruluşların; üye ülkelerince izne veya lisansa tabi kılınması, kara paranın aklanmasının ve terörizmin finansmanının önlenmesi düzenlemeleri kapsamına alınması ve denetlenmesi kapsamında, kişileri ve yapılan işlemleri monitör etmeleri gerektiğini belirtmiştir.
FATF, üye ülkelerine 15 numaralı tavsiye karar değişikliğini uygulamak üzere Haziran 2020’ye kadar süre vermiş ancak bu süreç Covid-19 pandemisi nedeniyle uzamıştır. Ülkemizde de MASAK, FATF kurallarına uyumlu hareket etmek amacıyla, 2021 yılında kripto varlık hizmet sağlayıcılarını “yükümlü” kategorisine almıştır.
16 Nisan 2021 tarihinde yayınlanan yönetmelik ile 1 Mayıs 2021 tarihinde yayımlanan yönetmelikler birbirlerinden farklıdır. 16 Nisan’da yayımlanan yönetmelikle kripto varlıklar ile gerçekleştirilen ödeme işlemleri yasaklanmış ve net bir şekilde ifade edilmese de kripto varlık hizmet sağlayıcılarına gerçekleştirilecek fon transferlerinin bankalardan yapılması zorunlu hale getirilmiştir.
1 Mayıs’ta yayımlanan yönetmelikte, doğrudan kripto varlık hizmet sağlayıcıları hedeflenmiştir. BtcTurk gibi platformlara, 5549 sayılı Suç Gelirlerinin Aklanmasının Önlenmesi Hakkında Kanun olmak üzere bazı yükümlülükler getirilmiştir.
4 Mayıs 2021 tarihinde ise MASAK tarafından, kripto varlık hizmet sağlayıcılarının yükümlülüklerinin neler olduğunu belirten “Kripto Varlık Hizmet Sağlayıcıları İçin Suç Gelirlerinin Aklanmasının ve Terörizmin Finansmanının Önlenmesine Dair Yükümlülüklere İlişkin Temel Esaslar Rehberi” yayımlanmıştır. Bu rehberde yer alan yükümlülükler, kripto varlık hizmet sağlayıcılarının tüm faaliyetlerinin belirli kıstaslara göre gerçekleştirilmesine ilişkin zorunluluk getirmiştir. İlgili yükümlülüklerden ilki, müşterinin tanınması yükümlülüğüdür. Buradaki tanıma ifadesi, kullanıcılara yapılacak kimlik tespiti işlemidir. Bu işlem, ilgili kripto varlık hizmet sağlayıcısının işlemlerini gerçekleştirdiği mecraya göre gerçek kişiler ve tüzel kişiler arasında farklılık göstermektedir. Bunun sonucu olarak da her kullanıcıdan belirli bilgi ve belgelerin alınması gerekmektedir.
İlgili mevzuat kapsamında kripto varlık hizmet sağlayıcıları; kimlik tespiti yapamadıkları veya iş ilişkisinin amacı hakkında yeterli bilgi edinemedikleri durumlarda; iş ilişkisi tesis etmeme ve kendilerinden talep edilen işlemi gerçekleştirmeme hakkına sahip olup; daha önce elde edilen müşteri kimlik bilgilerinin yeterliliği ve doğruluğu konusunda şüphe duyulması nedeniyle yapılması gereken kimlik tespit ve teyidinin yapılamadığı durumda da iş ilişkisi sona erdirebilecektir.
Bu düzenleme sonucunda kripto varlık hizmet sağlayıcılarına başka yükümlülükler de getirilmiştir. Bu yükümlülükler arasında; “şüpheli işlem bildirim yükümlülüğü”, “bilgi belge verme yükümlülüğü”, “muhafaza ve ibraz yükümlülüğü” ve “devamlı bilgi vermek yükümlülüğü” yer alır.
Bu yükümlülüklere ek olarak; kripto varlık hizmet sağlayıcılarının da MASAK mevzuatında geçen diğer tüm yükümlüler gibi “malvarlığı dondurma kararlarının uygulanması” yükümlülüğü bulunmaktadır.
Resmi Gazete’de yayımlanan ve bu yükümlülüklerle bağlantılı olan MASAK mevzuatındaki kurallar sonucunda, kripto varlık hizmet sağlayıcılarının ilgili kuruma yönelik sıkı yükümlülükleri bulunmaktadır. Söz konusu yükümlülüklere uyulmaması halinde, kurum tarafından yüklü miktarlarda idari para cezasına hükmedilebilecektir.
BtcTurk Hukuk Birimi’nin hazırladığı bu yazıda Türk Hukuku’ndaki Kriptopara Düzenlemesi Hakkında Bilgiler mevcut durum aktarılarak verilmiştir. İlerleyen günlerde gelişecek yeni uygulamalar oldukça yazıya ilave başlıklar ekleyerek kullanıcılarımıza en güncel durum paylaşılacaktır.
