Stagflasyon (İngilizce tanımıyla stagnation) herhangi bir ekonomide yüksek enflasyonla birlikte durgunluğun (uzun vadeli ortalamadan daha yavaş ya da sıfır büyüme) – yüksek işsizlik oranının gözlemlendiği durumu ifade eder. Bu makalede stagflasyon nedir, stagflasyonun etkileri nelerdir, stagflasyondan nasıl çıkılır, stagflasyon borsayı nasıl etkiler ve stagflasyon dönemlerinde nasıl bir yatırım stratejisi izlenebilir sorularının cevaplarını bulabilirsiniz.

Stagflasyon Nedir?

1970’li yıllarda petrol kriziyle birlikte ortaya çıkan stagflasyon tabiri, İngilizcede stagnation (stagnasyon ya da durgunluk) ve inflation (enflasyon) tanımlamalarının birleştirilmesiyle ortaya çıkmıştır.

Her iki tanımı ayrı ayrı belirtmek gerekirse; Stagnasyon veya durgunluk (stagnation), gayrı safi milli hasılanın uzun vadeli ortalamasından çok daha düşük bir hızda büyümesi veya hiç büyümemesi anlamına gelmektedir. Bu noktada stagnasyon ve resesyon tanımlamalarının ayrımına da değinmek gerekmektedir. Resesyon teknik olarak gayrı safi milli hasılının üst üste iki çeyrek (6 ay) küçülmesi anlamına gelir. Stagnasyon durumunda ise gayrı safi milli hasıla küçülmez, aksine uzun vadeli ortalamasından çok daha düşük bir hızda büyümekte ya da hiç büyümemektedir. Enflasyon (inflation) ise genel fiyat seviyelerinde süregelen yükseliş eğilimini tanımlamak amacıyla kullanılmaktadır. Enflasyonist ekonomilerde mal ve hizmet fiyatları yükselme eğilimindedir, buna paralel olarak para biriminin satın alma gücü ise azalmaktadır.

TCMB ise stagflasyonu, “Bir ekonomide üretimin düştüğü veya en azından artmadığı bir ortamda enflasyonun yükseldiği zaman meydana gelen durumu ifade etmektedir.” şeklinde tanımlamaktadır.

Stagflasyonun Etkileri Nelerdir

Stagflasyon gözlemlenen bir ekonomide yüksek enflasyonla birlikte durgunluk ve yüksek işsizlik gözlemlenir. Makroekonomik iktisat teorilerine göre enflasyon ve işsizlik arasında ters korelasyon bulunmaktadır. Bu fenomen Phillips Eğrisi ile tanımlanmaktadır. Ancak stagflasyon yaşanan bir ekonomide enflasyon ve işsizlik arasındaki ters orantı gözlemlenmez, bu iki olgu birlikte hareket eder.

Üretim maliyetlerini, ürünlerine tam ya da gecikmeli yansıtan, ihracat oranı düşük olan sektörlerde faaliyet gösteren şirketler, maliyetleri kısmak için işçi çıkarmalarına giderler. Buna karşılık tüketici tarafında ise alım gücü gerilemeye başlar. Bu noktada alım gücünü etkileyen iki faktör bulunmaktadır. Birincisi işsizlik arttıkça, işgücü piyasasındaki arz-talep dengesi bozulur. Diğer bir ifade ile daha fazla insanın azalan iş imkanlarına yönelmesiyle ücretler düşer. İkinci olarak ise yüksek enflasyon nedeniyle paranın alım gücü geriler. Alım gücünün düşmesi sonucunda arz karşısında, yeterli talep olmaz.

Alım gücünün düşmesi, arz karşısında talebi düşüreceğinden üretim kapasitesinin gerilemesine neden olur. Bunun sonucunda ekonomi, gayrı safi milli hasılanın uzun vadeli ortalamasından çok daha düşük bir hızda büyüme eğilimi gösterir ya da büyümez. Ancak bu noktada enflasyon gerilemez. Enflasyonu yükselmesine neden olan faktörler talep veya arz kaynaklı olabileceği gibi aynı zamanda yapısal nedenlerden veya beklentilerdeki bozulma kaynaklı gerçekleşebilmektedir.

Stagflasyondan Nasıl Çıkılır?

Stagflasyondan çıkmak için enflasyon ve durgunluk ile aynı anda mücadele edilmelidir. Diğer bir ifade ile ekonominin durgunluktan çıkmasını sağlayacak yani istihdamı artıracak mali politikalar ile enflasyonu düşürecek parasal sıkılaştırma hamlelerinin dengeli bir şekilde uygulanması gerekmektedir. Söz konusu bu politika seti; üretimi ve yatırımı artıracak, işgücü maliyetini düşürecek, tüketimi teşvik edecek ve daha fazla enflasyona neden olmayacak düzeyde ekonomik verimliliği artırmayı hedeflemelidir.

Ekonominin verimliği, şirketlerin üretkenliğini ve rekabet ortamı sağlanarak arttırılabilir. Şirketlerdeki ar-ge faaliyetlerinin, yeni teknolojilere ve eğitime yönelik yatırımların artırılması gibi uygulamalar teşvik edilerek ekonomik verimliliğin artırılması hedeflenebilir.

Özetle bir ekonominin stagflasyondan çıkabilmesi için parasal sıkılaştırma, vergi düzenlemeleri, kamu gelir ve harcamalarının düzenlenmesi, enflasyon beklentilerine yönelik adımların yanı sıra verimliliği artırılmasına yönelik hamlelerin bir bütün olarak dengeli bir şekilde uygulaması gerekmektedir.

Stagflasyon Borsayı Nasıl Etkiler

Stagflasyonist ortamlar, belirsizliği artırırken aynı zamanda da alım gücünü düşürür. Dolayısıyla bu gibi dönemlerde şirket karlılıkları olumsuz etkilenebilir. Düşen şirket karları ve artan belirsizlik yatırımcıların risk iştahını azaltarak, borsa üzerinde aşağı yönlü baskılara neden olabilir.

Stagflasyon dönemlerinde şirketler ürün fiyatlarını artırmakta zorlanırken, aynı zamanda maliyet artışlarıyla (hammadde, işletme maliyetleri vs.) da başa çıkmak zorundadırlar. Diğer taraftan rekabetçi baskılar da kar marjlarının daralmasına neden olabilir. Bununla birlikte enflasyonun kontrol altına alınması için başta faiz artırımı olmak üzere olası parasal sıkılaştırma politikalarının uygulamaya geçmesi, şirketlerin borçlanma maliyetlerini artırabilir. Tüm bu faktörler, şirket karlılıklarına olumsuz yansıma gösterebilir. Ayrıca belirsizlik ve yükselen borçlanma maliyeti nedeniyle şirketler, sermaye yatırımlarını ve büyüme planlarını askıya alabilirler.

Belirsizlik, yatırımcıların risk iştahına da olumsuz yansıma gösterebilir. Stagflasyon dönemlerinde yatırımcılar, hisse senetleri yerine enflasyona karşı korunma sağlayabilecek daha düşük riskli alternatif yatırım araçlarına yönelebilirler. Bu durum borsada düşüşlere neden olabilir.

Stagflasyonda Nasıl Bir Yatırım Stratejisi İzlenebilir

Portföyünüzü çeşitlendirin. Farklı sektör ve ülke varlıklarına yatırım yapmak, riskinizi azaltmaya yardımcı olabilir. Bununla birlikte risk iştahınıza bağlı olarak portföyünüzün bir kısmını enflasyona karşı dirençli varlıklara tahsis edebilirsiniz.

Stagflasyonist ortamlarda fiyat esnekliği yüksek olan ve maliyetlerini ürünlerine daha kolay yansıtabilen şirketler öne çıkabilmektedir. Diğer taraftan birim maliyetleri düşük olan, ilgili sektörün öncüsü ve rekabet avantajı yüksek olan şirketler de stagflasyondan daha az etkilenebilirler. Bunula birlikte stagflasyon döneminde düşük borç oranına ve yüksek nakit akışına sahip, ihracat oranı yüksek şirketler de stagflasyonun olumsuz etkilerine karşı daha dirençli olma eğilimindedir.

---

BtcTurk | Hisse, Eliptik Yatırım Menkul Değerler A.Ş. ürünüdür.

BtcTurk | Hisse’ye üye olarak profesyonelce hisse senedi alıp satabilirsiniz.

BtcTurk | Hisse mobil uygulamasını uygulama marketlerinden indirebilirsiniz.