Mum grafiği, yatırım araçlarının herhangi bir periyottaki fiyat verilerini birleştirip mum çubukları olarak görselleştiren gelişmiş bir fiyat grafik aracı olarak tanımlanabilir. Mum grafikleri ilgili zaman dilimindeki fiyat verilerini sadeleştirip, onları anlamlı özet kutucukları haline getirmektedir. Bu yazıda mum grafiği nedir, nasıl okunur, kullanmanın avantajları nelerdir, başlıca mum grafiği modelleri nelerdir sorularının cevaplarını bulabilirsiniz.
ANA BAŞLIKLAR
Mum Grafiği Nedir?
Mum grafikleri, herhangi bir varlığın belirli bir zaman dilimi içerisindeki fiyat hareketlerini özetleyip görselleştiren mum çubuklarından oluşmaktadır. Mum çubukları gövde adı verilen kutucuk ve gövdenin üzerinde/altında gölge veya fitil olarak adlandırılan çizgilerden meydana gelmektedir. Gövdenin ve fitilin birleşmesi ile muma benzer bir şekil oluşur. Dolayısıyla, bu tür fiyat çubuklarına mum çubuğu adı verilir.
Herhangi bir mum çubuğu, ilgili varlığın belirli zaman dilimi içerisindeki temel fiyat seviyeleri (açılış, kapanış, en yüksek ve en düşük fiyat), hareketin yönü ve hacminin boyutu gibi bilgilerin görsel özeti olarak açıklanabilir. Mum grafiği ise mum çubuklarının bütününden meydana gelen gelişmiş fiyat grafik aracı olarak tanımlanır.
Mum Grafiği Nasıl Okunur?
Grafiğin yatay ekseni zaman aralığını, dikey ekseni ise fiyat seviyelerini göstermektedir. Mum çubuğu gövde ve gölge/fitil olmak üzere iki kısımdan oluşmaktadır.
Gövde belirli bir zaman diliminde dayanak varlığın açılış ve kapanış seviyeleri arasındaki fiyat farkını temsil eder. Her bir gövde bir periyoda denk gelmektedir. Bu periyot herhangi bir zaman aralığına karşılık gelebilir. Gövdenin rengi ise varlığın söz konusu periyottaki yönünü göstermektedir. Dayanak varlığın söz konusu zaman dilimi içerisindeki kapanış fiyatı, açılış fiyatının üzerinde gerçekleşirse gövde beyaz renkte belirtilmektedir. Bu durumda gövdenin altı açılış fiyatını, gövdenin üstü ise kapanış fiyatını temsil eder. Buna karşılık dayanak varlığın söz konusu zaman dilimi içerisindeki kapanış fiyatı, açılış fiyatının altında gerçekleştiği durumda ise gövdenin rengi siyah olarak gösterilir. Bu durumda gövdenin altı kapanış fiyatını, gövdenin üstü ise açılış fiyatını temsil etmektedir. Kapanış fiyatına göre belirlenen gövdenin rengi alıcıların/satıcıların ilgili periyottaki hakimiyetini temsil etmektedir.
Gövdenin üstünde/altında yer alan ince çizgilere gölge veya fitil adı verilir. Gövdenin üstünde bulunan fitilin en uç noktası dayanak varlığın söz konusu zaman dilimi içerisindeki en yüksek fiyat seviyesine karşılık gelmektedir. Buna karşılık gövdenin altında bulunan fitilin en uç noktası ise dayanak varlığın söz konusu zaman dilimi içerisindeki en düşük fiyat seviyesidir. Fitiller gövdenin tek veya her iki ucunda belirebilir ya da hiç oluşmayabilir.
Mum çubuk oluşumları piyasadaki çeşitli durumları ifade eder. Gövde boyutu dayanak varlıktaki alım satım işlemlerinin dengesine ve fiyat hareketinin gücüne yönelik sinyal verebilmektedir. Bununla birlikte kapanış fiyatı normal şartlar altında bir sonraki periyot için referans seviyesi olabilmektedir. Mumların devam eden periyotlardaki gerçekleşmeleri ise süregelen hareketin eğilimi yani trendin yönü hakkında sinyal verebilmektedir.
Fitiller ise mumun zaman diliminde meydana gelen dönüşlerini ifade ederken gövde için ilgili periyotta referans fiyat seviyesi işlevi görmektedir. Fitil boyutu, varlık fiyatında yaşanan dalgalanmaları ve volatiliteyi göstermektedir. Uzun bir üst fitil, varlığın fiyatının belirli bir süre boyunca yükseldiğini, ancak daha sonra geri çekildiğini gösterir. Uzun bir alt fitil ise, varlığın fiyatının belirli bir süre boyunca düştüğünü, ancak daha sonra toparlandığını gösterir. Gövdenin uzunluğuna kıyasla fitillerin uzunluğu, gelecek bir fiyat hareketi için sinyal belirlemek üzere kullanılabilir.
Mum Grafiği Kullanmanın Avantajları Nelerdir?
Mum çubukları belirli bir zaman dilimindeki en yüksek, en düşük, açılış ve kapanış fiyatları gibi temel fiyat seviyelerini sunarak yatırımcılara sade bir bakış açısı sunmaktadır. Fiyat hareketlerinin yönünü, büyüklüğünü vb. dinamikleri görselleştirmesi nedeniyle anlaşılması ve yorumlanması kolaydır. Yatırımcılar herhangi bir mumun rengini, boyutunu diğer bir ifadeyle alıcılar ile satıcılar arasındaki etkileşimi gözlemleyerek piyasanın trendine ve psikolojisine yönelik fikir sahibi olabilirler.
Diğer taraftan mum grafikleri teknik analiz amaçlı da kullanılabilmektir. Mum çubuğu formasyonları, mum çubuklarının diziliş ve şekillerine göre ilgili varlığın trendi, gücü, yönü, piyasa psikolojisi, vb. dinamiklere yönelik sinyaller belirlemeye çalışır. Mum çubuğu formasyonları, teknik analizdeki grafik formasyonları ve indikatörler gibi diğer araçların tamamlayıcısı olarak işlev görmektedir.
Mum Grafiği Türleri Nelerdir?
Mum çubuklarının diziliş ve şekillerini yorumlamak amacıyla çeşitli formasyonlar bulunmaktadır. Çekiç, ters çekiç ve doji sıklıkla kullanılan mum çubuğu formasyonları arasında yer almaktadır. Temel olarak mum formasyonları bir trendin yönü hakkında sinyal vermektedir. Formasyonlar boğa ve ayı formasyonları olmak üzere iki kategoriye ayrılmaktadır. Boğa formasyonlarında grafikler yükseliş eğilimindedir ve genellikle kapanış fiyatlarının açılış fiyatlarından daha yüksek olduğu görülür. Ayı formasyonlarında ise grafikteki değerler düşme eğilimindedir. Kapanış fiyatları açılış fiyatlarının altında seyreder.
Çekiç (Hammer)
Çekiç formasyonu, bir mum çubuğunda alt gölgenin gövdeden en az iki kat daha uzun olduğu durumu ifade etmek için kullanılır. Çekiç formasyonundaki mantık satıcıların ilk aşamada varlık fiyatını belirli bir süre aşağıya çektikten sonra alıcıların satış baskısını kırarak kapanış fiyatını açılış fiyatına yaklaştırmaları şeklindedir. Genellikle fiyat düşüşlerinden sonra ortaya çıkan çekiç formasyonu trendin yön değiştirebileceğine yönelik sinyal verebilmektedir. Çekiç formasyonu teyit edilse dahi teknik analiz yöntemleri ile desteklenmeden yatırım kararı alınmamalıdır.
Ters Çekiç (Inverted Hammer)
Çekiç formasyonunun zıttı olan ters çekiç formasyonu, bir mum çubuğunda üst gölgenin gövdeden en az iki kat daha uzun olduğu durumu ifade etmek için kullanılır. Ters çekiç formasyonundaki mantık alıcıların ilk aşamada varlık fiyatını belirli bir süre yukarıya çektikten sonra satıcıların alış baskısını kırarak kapanış fiyatını açılış fiyatına yaklaştırmaları şeklindedir. Çekiç formasyonu gibi ters çekiç formasyonu da fiyat düşüşlerinden sonra ortaya çıkmaktadır ve trendin yön değiştirebileceğine yönelik sinyal verebilmektedir. Ters çekiç formasyonu teyit edilse dahi teknik analiz yöntemleri ile desteklenmeden yatırım kararı alınmamalıdır.
Doji Mum Desenleri
Genellikle gövdesi olmayan veya çok kısa bir gövdeye sahip olan, açılış ve kapanış fiyatlarının aynı seviyede olduğu gölgeli mum çubuklarına doji adı verilmektedir. Doji desenleri gölgenin konumu ve uzunluğuna bağlı olarak farklılık gösterebilmektedir.
Doji formasyonu alıcılar ve satıcıların birbirine üstünlük sağlayamadığını diğer bir ifadeyle piyasadaki kararsızlığın veya süregelen trendeki olası geri dönüşlerin sinyali olarak yorumlanabilir. Doji mumları teyit edilse dahi indikatörler başta olmak üzere diğer teknik analiz yöntemleri ile desteklenmeden yatırım kararı alınmamalıdır. Yaklaşan bir trend değişikliğine yönelik olası sinyal olarak yorumlanabilecek başlıca üç tür doji mum deseni bulunmaktadır.
Uzun Bacaklı Doji
Uzun bacaklı doji deseninde fiyat yani gölgeler her yöne eşit olarak uzar, aynı noktada gerçekleşen açılış ve kapanış seviyeleri ise genellikle fiyat aralığının ortasında gerçekleşmektedir. Uzun bacaklı dojiler, uzun süreli bir yükseliş veya düşüş trendinden sonra ortaya çıktığında ters yönde bir trend değişikliğinin sinyali olarak yorumlanabilmektedir.
Mezar Taşı Doji
Mezar taşı doji deseni, aynı noktada gerçekleşen açılış ve kapanış seviyelerinin üzerinde bulunan uzun bir üst gölgeden meydana gelmektedir. Diğer bir ifadeyle alt gölgesi bulunmamaktadır. Yükseliş trendinde gözlemlenen mezar taşı dojiler, fiyat seviyelerindeki daha yükseğe çıkma girişiminin piyasada reddedildiğini ve olası bir aşağı yönlü tersine dönüşün gerçekleşebileceğini gösterebilmektedir.
Yusufçuk Doji
Yusufçuk doji deseni, aynı noktada gerçekleşen açılış ve kapanış seviyelerinin altında bulunan uzun bir alt gölgeden meydana gelmektedir. Diğer bir ifadeyle üst gölgesi bulunmamaktadır. Yusufçuk doji, mezar taşı doji deseninin zıttı olarak da düşünülebilir. Düşüş trendinde gözlemlenen yusufçuk dojiler, fiyatları daha düşük bir seviyeye indirme girişiminin piyasada reddedildiğini ve olası bir yukarı yönlü tersine dönüşün gerçekleşebileceğini gösterebilmektedir.
BtcTurk | Hisse, Eliptik Yatırım Menkul Değerler A.Ş. ürünüdür.
BtcTurk | Hisse’ye üye olarak profesyonelce hisse senedi alıp satabilirsiniz.
BtcTurk | Hisse mobil uygulamasını uygulama marketlerinden indirebilirsiniz.
