Gösterge faiz oranı, bir ekonomideki faiz oranlarının referans noktasıdır. Devlet tahvillerinin, ikincil piyasadaki arz ve talebi sonucunda belirlenen gösterge faizi, ilgili ülkedeki para ve maliye politikaları setinin, makroekonomik – siyasi – jeopolitik gelişmelerin ve ülkeye yönelik risk algısı bütününün piyasaya yansımasıdır. Bu yazıda gösterge faiz nedir, ne işe yarar, neden değişkenlik gösterir, gösterge faiz oranının artması ve azalmasının sonuçları nelerdir sorularına cevap bulabilirsiniz.
ANA BAŞLIKLAR
Gösterge Faiz Nedir?
Gösterge faizi, ekonominin bütününe dair bilgi sunan, finansal piyasalarda önemli bir gösterge olarak kullanılan parametrelerden biridir. Piyasa faizi olarak da adlandırılan gösterge faiz oranı, diğer finansal ürünlerin faizini belirlemek amacıyla da kullanılmaktadır.
Gösterge faizi, devlet tahvillerinin ikincil piyasadaki fiyatıdır. Söz konusu fiyat yani faiz, arz ve talebe göre piyasa katılımcıları tarafından serbestçe belirlenmektedir. Bu nedenle ilgili ekonomideki gerçekleşme, beklenti ve riskleri yansıtma işlevine sahiptir.
Gösterge faizi olarak kullanılan enstrümanlar piyasa ve likidite koşullarına göre farklılık göstermektedir. Türkiye’de vadesine iki yıl kalmış ve 3 veya 6 aylık periyotlarda kupon ödemesi gerçekleştiren, likiditesi en yüksek devlet tahvillerinin ikincil piyasadaki faizi, gösterge faiz oranı olarak işlev görmektedir. Buna karşılık ABD’de ise 10 yıllık devlet tahvillerinin faiz oranı, gösterge faizi olarak dikkate alınmaktadır.
Gösterge faizi ve politika faizi birbirine karıştırılan kavramlardır. Gösterge faizi, arz ve talebe göre ikincil piyasada serbestçe, politika faizi ise merkez bankaları tarafından belirlenmektedir. Merkez bankaları, faiz oranları aracılığıyla para arzını ve kısa vadeli faiz oranlarını yönlendirmeyi amaçlamaktadır. Merkez bankaları, bankaların ihtiyaç duyduğu likiditeyi sağlamak için bankalara verdiği kısa vadeli borçların ve fazla likiditeyi çekmek amacıyla yaptığı borçlanmanın faiz oranlarını belirler. Merkez bankaları faiz oranını belirleyerek iktisadi faaliyet ve fiyatlar genel seviyesini etkilemeyi amaçlamaktadır. Bu nedenle bu faiz oranına politika faiz oranı denilmektedir. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın (TCMB), kullandığı politika faiz oranı bir hafta vadeli repo işlemlerinde uygulanan faiz oranıdır. Politika faizlerine ilişkin kararlar Para Politikası Kurulu (PPK) tarafından alınmaktadır. Bununla birlikte merkez bankalarının hameleleri aynı zamanda dolaylı olarak gösterge faizine de etki edebilmektedir.
Gösterge Faizi Ne İşe Yarar?
Gösterge faiz oranı ilgili ülkedeki ekonomik durumu yansıtan önemli indikatörlerinden (göstergesi) birisidir. Piyasa beklentisinin bir yansımasıdır. İlgili ülkedeki para ve maliye politikaları setinin, makroekonomik – siyasi – jeopolitik gelişmeler ve ülkeye yönelik risk algısı – kredi derecelendirmesi bütünün piyasadaki fiyatlamasıdır. Piyasa faizi olarak da adlandırılan gösterge faizi, ilgili ülkenin borçlanma maliyetini yansıtır. Diğer finansal araçların faiz oranları için referans faiz oranı işlevi görür.
Gösterge Faizi Değişimleri Neden Olur?
Dış finansman ile kaynak sağlayan ülkelerde; para arzının artması döviz kuru ve dolayısıyla enflasyon kaynaklı beklentilerde bozulmaya neden olabilir. Bundan dolayı gösterge faizinde yükseliş gözlemlenebilir. Diğer bir ifade ile yükselen enflasyon, tahvil getirilerini azaltabilir ve buna karşılık tahvil talebini düşürebilir yani tahvil arzını artırabilir. Tahvil talebinin düşmesi (tahvil arzının artması) durumunda gösterge faizi artış gösterecektir.
Gösterge faizinin yalnızca tek bir nedenle yükselmesi veya düşmesi mümkün değildir, birçok faktörden etkilenmektedir. Küresel piyasalardaki özellikle gelişmiş ülkelerdeki tahvil getirilerinin artış göstermesi, CDS (credit default swap) olarak adlandırılan ülke risk primindeki değişiklikler, öncü merkez banklarının daha yüksek faiz artırımlarına gitmeleri, ilgili ülkedeki yapısal sorunlar, siyasi ve jeopolitik gelişmeler, enerji fiyatlarının artması, aynı ülke gurubundaki merkez bankalarının daha fazla faiz artırımına gitmesi vs. gibi faktörle gösterge faizinin dalgalanmasına neden olmaktadır.
Gösterge Faizi Artışı ve Azalışının Sonuçları Nelerdir?
Düşüş gösteren gösterge faizi; piyasa koşullarının iyimserliğine, ekonomiye yönelik güven duyulduğuna, enflasyon beklentilerinin düzelmekte olduğuna işaret edebilir. Borçlanma maliyetleri düşer. Bu durumda tüketim artar, ekonomik büyüme teşvik edilebilir. Diğer taraftan gösterge faizinin düşüşü, başta yurtdışından olmak üzere devlet tahvillerine yönelik talebin artıyor olması anlamına gelmektedir. Bu, ilgili ülkeye döviz girdiği anlamına gelmektedir. Diğer taraftan gösterge faizin düşmesi ile borsa tarafında yükseliş gözlemlenebilir.
Yatırımcılar, gösterge faiz oranı üzerinden yatırım kararlarını şekillendirirler. Devlet tahvilleri, genellikle düşük riskli ve likiditesi yüksek yatırım araçları olarak kabul edilmektedir. Durgunluk dönemlerinde düşük getirili ancak daha güvenli yatırım aracı olarak devlet tahvilleri tercih edilebilmektedir. Gösterge faizinin düşük olduğu dönemlerde getiriler düşer, yatırımcıların risk iştahı yükselir. Yükselen risk iştahı, yatırımcıların hisse senetleri gibi devlet tahvillerine göre daha riskli varlıklara yönelmesine neden olur.
BtcTurk | Hisse, Eliptik Yatırım Menkul Değerler A.Ş. ürünüdür.
BtcTurk | Hisse’ye üye olarak profesyonelce hisse senedi alıp satabilirsiniz.
BtcTurk | Hisse mobil uygulamasını uygulama marketlerinden indirebilirsiniz.
