Hisse senedi, ortaklığın sermayesini temsil eden ve eşit nominal değerlere bölen, sahibine yani hissedara ise söz konusu sermayeye ortaklık hakkı tanıyan menkul kıymet olarak tanımlanabilir. Bu yazıda hisse senedi nedir, özellikleri ve çeşitleri nelerdir, hangi hakları sağlar, nasıl alınır, hisse senedi alırken nelere dikkat edilmelidir sorularının cevaplarını bulabilirsiniz.
ANA BAŞLIKLAR
Hisse Senedi Nedir?
Hisse senedi, hissedar veya yatırımcı açısından şirket ortaklığını temsil eden sermaye piyasası aracı olma özelliğine sahiptir. Bu sayede hissedar, ortaklığın malvarlığı üzerinde mülkiyet hakkına ve dolayısıyla ortaklığın kararlarında pay sahipliği oranında söz hakkına sahip olmaktadır. Buna karşılık şirketler ise kapasitelerini geliştirmek, ana para ve faiz ödemesi gerçekleştirmeden daha uygun bir şekilde yeni finansman kaynağı temin edebilmek amacıyla sermayelerinin belirli kısımlarını halka arz etmektedirler diğer bir ifadeyle hisse senedi ihraç etmektedirler.
Hisse Senedinin Özellikleri Nelerdir?
Borçlanma araçlarının aksine hisse senetlerinin sabit getirisi ve vadesi bulunmamaktadır. Bir hisse senedinin getirisi değer artış kazancı ve kâr payı (temettü) ödemelerinden meydana gelmektedir. Diğer bir ifadeyle ortaklığın başarılı faaliyet sergilemesi durumunda, hisse senedi değerindeki artış ile kar sonucu dağıtılacak olası temettü ödemesinin bütünü, bir hisse senedinin potansiyel getirisini oluşturmaktadır. Buna karşılık ortaklığın başarısız bir faaliyet dönemi geçirmesi yani dönem sonunda zarar gerçekleştirmesi durumunda hisse senedi değer kaybedebilir. Bununla birlikte zarar meydana gelmesi sebebiyle kâr payı (temettü) ödemesi de gerçekleştirilmemektedir.
Hisse Senedi Çeşitleri Nelerdir?
Hisse senetleri; kullanım şekli, sahibine tanıdığı haklar, sermaye artırım şekli, ihraç değeri gibi özellikler bakımından farklılık göstermektedir.
Belirli biri adına düzenlenen, üzerinde sahibinin adı yazan hisse senetleri nama yazılı hisse senedi olarak adlandırılmaktadır. Hamiline yazılı hisse senetleri ise belirli bir kişi adına düzenlenmemektedir. Nama yazılı hisse senetlerinde hissedarlık hakları, hissenin üzerinde yazan isim veya söz konusu ismin temsilcisi tarafından kullanılırken, hamiline yazılı hisse senetlerinde menkul kıymetin hakları hisseyi elinde bulundurana aittir.
Adi hisse senetleri, sahiplerine eşit haklar sağlayan hisse senetleridir. Buna karşılık imtiyazlı hisse senetleri ise adi hisse senetlerine kıyasla sahiplerine temettü ödemesi, tasfiye payı, rüçhan ve oy hakkı gibi konularda ayrıcalıklı haklar sağlayan menkul kıymetlerdir.
Bedelsiz hisse senetleri dışardan fon girişi olmadan diğer bir ifadeyle iç kaynakların ve kâr payının kullanılmasıyla gerçekleşen sermaye artırımlarında, hissedarlara bedelsiz olarak dağıtılmaktadır. Bedelli hisse senetleri ise sermaye artırımı hedefiyle dışarıdan yeni fon kaynağı karşılığında ihraç edilen hisse senetleridir.
Nominal değerinden ihraç edilen hisse senetleri primsiz, buna karşılık nominal değerinin üzerinde ihraç edilenler ise primli hisse senedi olarak adlandırılmaktadır. Şirket kurucularına verilen menkul kıymete kurucu senedi, şirkete hizmet karşılığı verilen menkul kıymetlere ise intifa senedi adı verilmektedir. Hisse senedinin aksine hakları sınırlı olan kurucu ve intifa senetlerinin, net kara ve tasfiye sonucunda kalan kara katılma ve yeni çıkarılacak hisse senetlerini alma hakları bulunmaktadır.
Hisse senetleri, getiri beklentisine bağlı olarak da farklı türlere ayrılabilmektedir. Büyüme hisseleri basit bir ifadeyle piyasa ortalamasının üzerinde getiri yaratma potansiyeline sahip hisse senetleri olarak açıklanabilir. Diğer bir ifadeyle büyüme hisseleri, uygun makroekonomik koşullar altında gelecek dönemlerde yüksek gelir yaratma ve sermaye değerini artırma potansiyeline sahip şirketlerin hisse senetleridir. Değerlerini hızla artırma çabası içinde olan büyüme hisseleri, faaliyet alanlarını ve dolayısıyla gelirlerini artırmaya odaklanmaktadır, bu nedenle çok daha az temettü ödeme eğilimindedirler.
Değer hisseleri ise endüstri lideri haline gelen, faaliyet alanını genişletmiş, bilinirliği yüksek ve gelir akışları daha düzenli olan şirketlerin hisse senetleri olarak tanımlanabilir. Bu ortaklıklar, faaliyetlerini ve finansal güçlerini hisse senedi değerine yeterince yansıtamayan bu nedenle ilerleyen dönemde değer artış potansiyeline sahip şirketler olarak açıklanabilir. Basit bir ifadeyle bu tür şirketlerin hisseleri, faaliyetlerine ve finansal güçlerine kıyasla ucuz kalmakta ve bu nedenle uzun vadede getiri yaratma potansiyeline sahiptir. Değer hisseleri faaliyet alanını genişletmiş olgun şirketler olmaları sebebiyle karlarının bir kısmını hissedarlarına dağıtmaktadır.
Düzenli olarak yatırımcısına veya hisse senedi sahibine temettü ödeyen hisseler ise temettü hissesi olarak adlandırılmaktadır. Uzun vadeli yatırımcılar için daha önemli bir metrik olan temettü verimi, hissedarlara ödedikleri hisse senedinin yüzde kaçını temettü olarak geri aldıklarını belirtmektedir.
Hisse Senetlerinin Yatırımcılara Sağladığı Haklar
Hissedarların sahip olduğu haklar mali, idari haklar ve dava hakları olmak üzere üç gruba ayrılmaktadır.
Mali haklar; hazırlık dönemi faiz alma, kâr payı alma, tasfiye halinde tasfiye bakiyesi alma, geri alma, bedelsiz hisse alma, yeni hisse alma, şartlı sermaye artırımında önerilmeye muhatap olma, ortaklıktan çıkma ve çıkarma, sermayenin korunmasını isteme hakları olarak özetlenebilir.
İdari haklar; genel kurulu toplantıya çağırma, genel kurula davet ve katılma, oy verme, genel kurulun ertelenmesini isteme, yönetim kurulunda temsil edilme, bilgi alma ve inceleme, özel denetim isteme haklarından meydana gelmektedir.
Dava hakları; pay sahiplerinin temsili konusunda iptal davası, ortaklığın feshi davası, özel denetim isteme davası, bilgi alma ve inceleme davası, ibranın kaldırılması davası, sorumluluk davası, organlardaki eksikliklerin giderilmesi davası, hakimiyet ilişkilerine ait davalar, denkleştirme akçesine ilişkin davalar, iptal davası açma hakkı ve butlan davası olarak özetlenebilir.
Hisse Senedi Nasıl Satın Alınır?
Herhangi bir şirketin sermayesine ortak olabilmek için söz konusu ortaklığın borsada işlem görmesi yani hisse senetlerini halka arz edilmiş olması gerekmektedir.
Eliptik Yatırım Menkul Değerler A.Ş. hesap açılışından yatırım işlemlerine bütünüyle dijital, yeni nesil, self servis finansal hizmetler deneyimini kesintisiz olarak sunmayı amaçlar. Bu deneyim BtcTurk | Hisse mobil uygulaması aracılığıyla gerçekleştirilir.
BtcTurk | Hisse mobil uygulaması aracılığıyla yurt içinde Borsa İstanbul Pay Piyasası’nda, yurt dışında* ise Nasdaq ve New York Stock Exchange nezdinde işlem gören hisse senetlerini kolayca satın alabilirsiniz.
BtcTurk | Hisse mobil uygulamasını, uygulama marketinizden indirdikten sonra üyelik için gerekli bilgileri doldurmanız, uygunluk testini tamamlamanız ve yatırım hesabı oluşturduktan sonra, al/sat ekranı aracılığıyla kolaylıkla hisse senedi satın alabilirsiniz.
* BtcTurk | Hisse, yatırımcılara yurt dışı hisse senedi piyasası ürünlerine ulaşmaları için yakın zamanda aracılık edecektir.
Hisse Senedi Alırken Nelere Dikkat Edilmelidir?
Yatırımcılar, şirketlerin ilerleyen dönemde değer yaratma ve bu değere bağlı olarak getiri elde etme motivasyonuyla ilgili hisse senetlerine yatırım yapmaktadırlar. Her varlık sınıfında olduğu üzere hisse senetlerinin değeri genel olarak arz ve talebe bağlı olarak değişmektedir. Ancak söz konusu arz ve talep dinamiklerini etkileyen çeşitli faktörler bulunmaktadır.
Hisse senedi almadan önce dikkat edilmesi gereken ilk nokta global ve yerel ölçekte makroekonomik koşulların analiz edilmesidir. Ardından faaliyetleri sürekli artış gösteren, devamlılığı olan, global ve yerel makroekonomik dalgalanmalardan görece daha az etkilenen endüstrilerin tespiti yapılmalıdır. Devamında ise ilgili sektörde en sağlam finansal yapıya, en fazla üretim ve gelir yaratma potansiyeline sahip şirketler tespit edilmelidir. Özetle global, ulusal, sektörel ve firma bazında risk ve getiri analizi yapılmalıdır.
Hisse senedi alırken ilgili şirketin rakiplerine kıyasla gösterdiği performans diğer bir ifadeyle yatırım kararları, finansal ve mali durumu, üretim projeksiyonu, büyük fonların ilgili hisseye yönelik yaklaşımları ve fiyat istikrarı incelenmelidir. Diğer bir konu ise şirketin müşteri kitlesidir. Müşteri kitlesinin sürekli atıyor olması şirketin gelir yaratma potansiyeli açısından önemlidir. Bununla birlikte şirkete yönelik yatırımcı algısı da önemli bir husustur. Yatırımcı ilişkilerini başarılı yöneten, yatırımcısını koruyan, hikayesi ve amacı olan şirketler piyasa nezdinde olumlu algı yaratabileceği gibi daha fazla yatırımcı da çekebilmektedir. Diğer bir konu ise şirket yöneticilerinin açıklamaları ve nitelikleridir. Şirketin kamuyu aydınlatma kurallarına ve düzenlemelere uygun hareket ediyor oluşu da dikkat edilmesi gereken bir başka noktadır.
Hisse senedi alırken gerekli analizleri yapmadan, başkalarının tavsiyeleri ile hareket edilmemelidir. Doğru analizin yanı sıra doğru bir strateji geliştirmek de önemlidir. Strateji basit bir ifadeyle getiri hedefi, hisse senedinin hangi koşullar altında ne kadar elde tutulacağı, uzun vadeli destek ve direnç seviyeleri vb. kararlardan oluşan bir plan olarak tanımlanabilir. Bu sayede hem yatırımcı psikolojinizi daha kolay yönetebilir hem de fiyat dalgalanmalarından etkilenmeden yatırım kararı verebilirsiniz.
BtcTurk | Hisse’ye üye olarak profesyonelce hisse senedi alıp satabilirsiniz.
BtcTurk | Hisse mobil uygulamasını uygulama marketlerinden indirebilirsiniz.
